نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه الهیات- فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
2 دانش‌آموخته دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
On the basis of Imamieh jurisprudence and the law of Iran, the testator has the right to dispose of a maximum of one third of his property. The criterion for calculating such one third is the property left over at the time of death. If he pledges an excess of one-third, it will be legally permissible subject to the heir’s permission. Therefore, in presence of their permission, the will is valid and, in the absence of such a permission, the disposition of the excess will be null and void. However, the question rises what if a person has no legal heirs; can he bequeath more than one third of his property? In the Iran's applicable law, the lawmakers have not explicitly stated a decree, which has led to a brief and ambiguous rule in this regard. Since the solution to the ambiguity of the legal material, subject to the Article 167 of the Constitution and Article 3 of the Code of Civil Procedure, should be derived from the credible Islamic authorities or reliable fatawa, therefore, this research seeks to study the credible sources of jurisprudence and the views of the jurists, while providing a definitive ruling on the problem and eliminating the ambiguous rules of the law to conclude that according to the jurisprudential foundations, if a person of no heirs has disposed of his property by a will, such disposition shall not be limited to one-third, and that such disposition may cover all of his estate. However, it was concluded that such disposition shall not preclude the fact that Imam (a.s.) is considered as the heir, because such succession of Imam to the propery of the diseased will hold if there are no heir and no will.
کلیدواژه‌ها [English]
1- ابن ادریس، ابی جعفرمحمد منصور بن احمد، (1410)، کتاب السرائر، انتشارات اسلامی، قم.
2- ابن فارس، احمد، (1404)، معجم مقاییساللغه، تصحیح از عبد السلام محمد هارون، دفتر تبلیغات اسلامی، قم.
3- ابن قدامه، موفق الدین عبدالله ابن احمد، (بیتا)، المغنی فی فقه الامام احمد بن حنبل الشیبانی، جلد ششم، دارالفکر، بیروت.
4- ارشدی، علی یار، (1378)، شرح حقوق مدنی، (وصیّت در حقوق ایران)، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران.
5- امامی، سیدحسن، (1362)، حقوق مدنی، انتشارات اسلامیه، تهران، چاپ دوم.
6-امام خمینی، سید روحالله، (بیتا)، تحریر الوسیله، دوره 4 جلدی، انتشارات اسلامی، قم.
7- انصاری، مرتضی بن محمد امین، (1415)، رساله فی الوصایا، کنگره جهانی شیخ اعظم، قم.
8- بحرانی، یوسف بن احمد، (1405)، الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه، قم.
9- بروجردی، آقاحسین، (1429)، جامع احادیث الشیعه، انتشارات فرهنگ سبز، تهران.
10- بحر العلوم، سید محمد بن محمد تقی، (1329)، بلغة الفقیه، چاپ مشهدی خداداد.
11- بهوتی، (بیتا)، منصوربن یونس، کشاف القناع عن متن الاقناع، جلد چهارم، مکتبه النصر الحدیثه، ریاض.
12- حکیم، محسن، (1374)، مستمسک العروه الوثقی، مؤسسه دار التفسیر، قم.
13- حرعاملی، محمدبن حسن، (بیتا)، وسائل الشیعه، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
14- حسینی عاملی، سید محمد جواد، (1323)، مفتاح الکرامه، چاپ تهران افست قم.
15- خوانساری، سید احمد، (1363)، جامع المدارک فی شرح المختصر المنافع، مکتبه الصدوق، تهرانرم.
16- جعفری لنگرودی، محمدجعفر، (1371)، وصیّت- ارث، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم.
17- جمعی از پ‍ژوهشگران، (1423)، موسوعه الفقه الاسلامی، مؤسسه دار المعارف فقه اسلامی، قم.
18- دسوقی، محمد شمس الدین، (بیتا)، حاشیه الدسوقی علی الشرح الکبیر، جلد چهارم، دارالفکر، بیروت.
19- سبحانی تبریزی، جعفر، (۱۴۱۵)، نظام الارث فی الشریعه الاسلامیه الغراء، مؤسسه امام صادق علیه السلام، قم.
20- سبزواری، عبد الاعلی، (بیتا)، جامع الاحکام الشرعیه، مؤسسه المنار، قم.
21- سبزواری، (1413)، مهذب الاحکام فی مسائل الحلال والحرام، مؤسسه المنار، قم.
22- شاهرودی، محمود، (1426)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهمالسلام، مؤسسه دایره المعارف اسلامی، قم.
23- شهیدثانی، زین الدین بن علی، (۱۴۱۳)، مسالک الافهام، مؤسسه المعارف الاسلامیه، قم.
24- شهیدثانی، (1410)، الروضه البهیه، با حاشیه کلانتر، کتابفروشی داوری، قم.
25- شهید اول، محمد بن مکی عاملی، (1417)، الدروس الشرعیه، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
26- شهید اول، (1367)، اللمعه الدمشقیه، کتابفروشی اسلامی، تهران.
27- شیخ انصاری، (1415)، رساله فی الوصایا، انتشارات کنگره جهانی بزرگداشت شیخ انصاری، قم.
28- شیخ طوسی، ابوجعفر، (1407)، الخلاف، انتشارات اسلامی، قم.
29- شیخ طوسی، (1407)، تهذیب الاحکام، دار الکتب الاسلامیه، تهران.
30- شیخ طوسی، (1414)، الرسائل العشر، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
31- شیخ صدوق قمی، محمد بن علی بن بابویه، (1415)، المقنع، مؤسسه امام هادی (علیه السلام)، قم.
32- شیخ صدوق قمی، محمد بن علی بن بابویه، (1413)، من لایحضره الفقیه، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
33- صادقی طهرانی، محمد، (1412)، تبصره الفقهاء بین الکتاب و السنه، مطبعه اسماعلیان، قم.
34- صدر، سید محمد، (1420)، ماوراء الفقه، تصحیح از جعفر هادی دجیلی، دار الاضواء، بیروت.
35- طبرسی، امین الاسلام فضل بن حسن، (1410)، الموتلف من المختلف بین السلف، مجمع البحوث الاسلامیه، مشهد.
36- عبده، محمد، (بیتا)، کلیات حقوق اسلامی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
37- علامه حلّی، حسن بن یوسف مطهر اسدی، (1388)، تذکره الفقهاء، انتشارات مؤسسه آل بیت (علیه السلام)، قم.
38- علامه حلّی، حسن بن یوسف مطهر اسدی، (بیتا)، تبصره المتعلمین فی احکام الدین، مجمع الذخائر الاسلامیه،
39- کاشانی، علاء الدین ابی بکربن مسعود، (1328ق)، بدائع الصنائع، مصر.
40- کلینی، محمد بن یعقوب، (1429)، الکافی، دار الحدیث، قم.
41- کاتوزیان، ناصر، (1369)، وصیّت در حقوق مدنی ایران، کانون وکلای مرکز، تهران.
42- کاتوزیان، ناصر، (1377)، حقوق مدنی- عقود معین، کتابخانه گنج دانش، تهران.
43- متقی هندی، علاء الدین علی، (1409)، کنزالعمال، تحقیق از شیخ بکری حیانی، موسسه الرساله بیروت.
44- محقق داماد، سیدمصطفی، (1373)، وصیّت، چاپ دوم، مرکز نشر اسلامی.
45- محقق حلی، نجم الدین ابوالقاسم جعفر، (1364)، شرایع الاسلام، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
46- مومن قمی، محمد، (1428)، الولایه الالهیه الاسلامیه، مؤسسه النشر الاسلامی، قم.
47- مجلسی، محمد باقر، (1404)، مراه العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تصحیح از محمد هاشم رسولی، دار الکتب الاسلامیه، تهران.
48- مجلسی، محمد باقر، (1406)، ملاذ الاخبار فی فهم تهذیب الاخبار، تصحیح از سید مهدی رجایی، انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشی، قم.
49- مدنی، سیدجلالالدین، (1390)، حقوق مدنی، انتشارات پایدار، تهران.
50- مغنیه، محمدجواد، (1421)، فقه الامام الصادق (علیه السلام)، مؤسسه انصاریان، قم.
51- مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، (1403)، مجمع الفائده و البرهان، تصحیح از آقا مجتبی عراقی و همکاران، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
52- منتطری، حسینعلی، (1411)، دراسات فی ولایه الفقیه، مؤسسه دار الفکر، قم.
53- یزدی، سید محمد کاظم طباطبایی، (1317)، رساله منجزات المریض، مؤسسه اسماعیلیان، قم.
54- یزدی، سید محمد کاظم طباطبایی، (1378)، عروه الوثقی، مؤسسه تنظیم و نشر آثار الامام خمینی، تهران.
55- نجفی، محمد حسن، (1350)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، انتشارات تهران، تهران.
نووی، ابوزکریا محی الدین ابن اشرف، (بیتا)، المجموع شرح المهذب، دارالفکر، بیروت.
)