علیشاهی قلعه جوقی, ابوالفضل, سعادت, صالح. (1397). تأمّلی بر وصیّت افراد بلاوارث در مازاد بر ثلث مال در فقه شیعه و حقوق ایران. مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی, 14(53), 151-172. doi: 10.22034/ijrj.2018.544667
ابوالفضل علیشاهی قلعه جوقی; صالح سعادت. "تأمّلی بر وصیّت افراد بلاوارث در مازاد بر ثلث مال در فقه شیعه و حقوق ایران". مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی, 14, 53, 1397, 151-172. doi: 10.22034/ijrj.2018.544667
علیشاهی قلعه جوقی, ابوالفضل, سعادت, صالح. (1397). 'تأمّلی بر وصیّت افراد بلاوارث در مازاد بر ثلث مال در فقه شیعه و حقوق ایران', مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی, 14(53), pp. 151-172. doi: 10.22034/ijrj.2018.544667
علیشاهی قلعه جوقی, ابوالفضل, سعادت, صالح. تأمّلی بر وصیّت افراد بلاوارث در مازاد بر ثلث مال در فقه شیعه و حقوق ایران. مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی, 1397; 14(53): 151-172. doi: 10.22034/ijrj.2018.544667
تأمّلی بر وصیّت افراد بلاوارث در مازاد بر ثلث مال در فقه شیعه و حقوق ایران
1دانشیار گروه الهیات- فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
2دانش‌آموخته دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
چکیده
بر مبنای فقه امامیه و حقوق ایران موصی حقّ دارد حداکثر به میزان ثلث اموال خود وصیّت نماید. ملاک محاسبه میزان ثلث نیز، اموال به جا مانده از موصی در حین وفات میباشد. چنانچه موصی به میزان مازاد بر ثلث وصیّت نماید، با اجازه ورّاث نافذ است. بنابراین با اجازه آنها، وصیّت صحیح و در صورت عدم اجازه، وصیّت نسبت به مازاد باطل خواهد بود. اما اگر شخصی بلاوارث، باشد اینکه آیا او بیش از ثلث اموالش را میتواند وصیّت کند یا نه؟ در قانون فعلی ایران قانونگذار محترم صراحتاً حکمی را بیان نکردهاند که همین امر باعث اجمال و ابهام قوانین در این مورد شده است. از آنجائیکه راه حل رفع ابهام از موادّ قانونی، بر اساس اصل 167 قانون اساسی و مادهی 3 قانون آیین دادرسی مدنی، استناد به منابع معتبر اسلامی یا فتاوای معتبر میباشد. فلذا این تحقیق درصدد است با بررسی منابع معتبر فقهی و الهامگیری ازدیدگاه فقها و آراء حقوقدانان، ضمن تعیین حکم قطعی مسأله، از قوانین موضوعه رفع ابهام و اجمال کند و به این نتیجه دست یافته است که با توجه به مبانی فقهی به نظر میرسد، اگر شخص بلاوارث، در تمام ترکه خود تصرف کرده و تکلیف اموال پس از مرگ خود را با وصیت مشخص کرده باشد، در این صورت، وصیّت وی محدود به ثلث نبوده و این تصرف وی نسبت به تمام اموالش نافذ میباشد و این مطلب منافاتی با وارثبودن امام (علیهالسلام) ندارد. زیرا این وارثبودن امام (علیه السلام) در صورت نبودن وارث و نبود وصیت می باشد.
A Contemplation on the Disposition by Heirless People of the excess of One-third of their Property according to Shiite Jurisprudence and Iranian Law
نویسندگان [English]
Abolfazl Alishahi Ghalejoghi1؛ Saleh Saadat2
1Associate Professor, Department of Jurisprudence & Islamic Principles of Law, Yasuj University, Yasuj, Iran
2Department of Jurisprudence & Islamic Principles of Law, Yasuj University, Yasuj, Iran
چکیده [English]
On the basis of Imamieh jurisprudence and the law of Iran, the testator has the right to dispose of a maximum of one third of his property. The criterion for calculating such one third is the property left over at the time of death. If he pledges an excess of one-third, it will be legally permissible subject to the heir’s permission. Therefore, in presence of their permission, the will is valid and, in the absence of such a permission, the disposition of the excess will be null and void. However, the question rises what if a person has no legal heirs; can he bequeath more than one third of his property? In the Iran's applicable law, the lawmakers have not explicitly stated a decree, which has led to a brief and ambiguous rule in this regard. Since the solution to the ambiguity of the legal material, subject to the Article 167 of the Constitution and Article 3 of the Code of Civil Procedure, should be derived from the credible Islamic authorities or reliable fatawa, therefore, this research seeks to study the credible sources of jurisprudence and the views of the jurists, while providing a definitive ruling on the problem and eliminating the ambiguous rules of the law to conclude that according to the jurisprudential foundations, if a person of no heirs has disposed of his property by a will, such disposition shall not be limited to one-third, and that such disposition may cover all of his estate. However, it was concluded that such disposition shall not preclude the fact that Imam (a.s.) is considered as the heir, because such succession of Imam to the propery of the diseased will hold if there are no heir and no will.
کلیدواژه‌ها [English]
Will, Testator, One third of property, Heirless, Ruler
مراجع
1- ابن ادریس، ابی جعفرمحمد منصور بن احمد، (1410)، کتاب السرائر، انتشارات اسلامی، قم.
2- ابن فارس، احمد، (1404)، معجم مقاییساللغه، تصحیح از عبد السلام محمد هارون، دفتر تبلیغات اسلامی، قم.
3- ابن قدامه، موفق الدین عبدالله ابن احمد، (بیتا)، المغنی فی فقه الامام احمد بن حنبل الشیبانی، جلد ششم، دارالفکر، بیروت.
4- ارشدی، علی یار، (1378)، شرح حقوق مدنی، (وصیّت در حقوق ایران)، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران.
5- امامی، سیدحسن، (1362)، حقوق مدنی، انتشارات اسلامیه، تهران، چاپ دوم.
6-امام خمینی، سید روحالله، (بیتا)، تحریر الوسیله، دوره 4 جلدی، انتشارات اسلامی، قم.
7- انصاری، مرتضی بن محمد امین، (1415)، رساله فی الوصایا، کنگره جهانی شیخ اعظم، قم.
ابتدای صفحه