واکاوی قالب شناسی حواله با رویکرد به دیدگاه صاحب عروه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار فقه و حقوق، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران

2 دانشیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

3 استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

10.22034/ijrj.2018.541395

چکیده

   بررسی ادبیات مکتوب فقه شیعه به وضوح از این واقعیت گزارش می­دهد که گاه، قالب شناسی برخی از اعمال فقهی حقوقی، محل اختلاف دانشیان فقه شیعه می­باشد. حواله یکی از معاملات معینی است که در روابط اقتصادی و معاملات تجاری عصر کنونی، کاربرد چشمگیری دارد. در سده­ی اخیر، دانشیان فقه شیعه، تفسیرهای متفاوتی درباره­ی قالب شناختی حواله، ارائه می­دهند؛ مشهور فقیهان شیعه، حواله را عقدی با یک ایجاب و یک قبول می­دانند و در برابر، برخی دیگر از دانشیان فقه شیعه که صاحب عروه، رهبری آنان را عهده­دار است، به مخالفت با دیدگاه مشهور فقیهان شیعه بر می­خیزند و از ایقاع خواندن حواله، سخن می­گویند. اینکه مبانی هر یک از دو دیدگاه مذکور چیست و چه نقدی متوجه­ی هر یک از دو دیدگاه می­باشد، مهمی است که نوشتار حاضر به بیان و بررسی آن، اهتمام دارد و از این گذر نمایان می­گردد که عمل فقهی حقوقی حواله، از چنان ظرفیتی بر خوردار است که حسب اراده­ی متعاملان، می­توان آن را در هر یک از دو قالب عقد و ایقاع واقع ساخت.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Examination of Formalization of Assignment with the Approach of Al-Orwato Al-Wousqa Point of View

نویسندگان [English]

  • Seyyed Ali Jabar Golbaghi Masouleh 1
  • Abbas Ali Soltani 2
  • Mohammad Taghi Fakhlaei 3
1 Department of Jurisprudence & Principles of Islamic Law, Lahijan Branch, Islamic Azad University, Lahijan, Iran
2 Department of Jurisprudence & Principles of Islamic Law, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
3 Department of Jurisprudence & Principles of Islamic Law, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
چکیده [English]

The written literature of the Shiite jurisprudence shows that some jurisprudential conducts are disputable among scholars of jurisprudence with regard to formidable uses of assignment for various commercial and economical transactions in the contemporary world. The famous scholars of jurisprudence know that assignment is a contract including proposal and acceptance while others consider it as a unilateral right. This article deals with the criteria and criticism of these two points of view and clarifies that assignment meets the capacity of being contract based on transactors' will to be utilized as a proposal and acceptance or unilateral right.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Assignment
  • Transfer of debt
  • Formalization of assignment
  • Criticism of assignment
  • Contract

مراجع

إبن إدریس حلی، محمد بن منصور، ( 1410)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
إبن حمزه طوسی، محمد بن علی، ( 1408)، الوسیلة إلی نیل الفضیله، کتابخانه مرعشی نجفی، قم.
إبن زهره حلبی، سید حمزه بن علی، ( 1417)، غنیه النزوع إلی علمی الأصول و الفروع، مؤسسه امام صادق(ع)، قم.
اردبیلی، احمد بن محمد، ( 1403)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
اشتهاردی، علی­پناه، ( 1417)، مدارک العروه، دار الأسوه، تهران.
بحرانی، یوسف بن احمد، ( 1405)، الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
حسینی روحانی، سید صادق، ( 1412)، فقه الصادق(ع)، قم، دار الکتاب ­مدرسه امام صادق(ع).
حسینی عاملی، سید جواد بن محمد، ( 1419)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
حلّی، یحیی بن سعید، ( 1405)، الجامع للشرایع، مؤسسه سید الشهداء العلمیه، قم.
حلّی، یحیی بن سعید،  ( 1394)، نزهه الناظر فی الجمع بین الأشباه و النظائر، منشورات رضی، قم.
سبزواری، محمد باقر بن محمد مؤمن، ( 1423)، کفایه الأحکام، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
سلار دیلمی، حمزه بن عبد العزیز، ( 1404)، المراسم العلویه و الأحکام النبویه فی الفقه الإمامی، منشورات الحرمین، قم.
شهید ثانی، زین الدین بن علی، ( 1410)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، داوری، قم.
شهید ثانی، زین الدین بن علی، ( 1413)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، مؤسسه معارف اسلامی، قم.
شیخ طوسی، محمد بن حسن، ( 1407)، الخلاف، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
شیخ طوسی، محمد بن حسن، ( 1387)، المبسوط فی فقه الإمامیه، المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه، قم.
طباطبائی حائری، سید علی بن محمد، ( 1418)، ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، مؤسسه آل البیت(ع)، قم.
طباطبائی حکیم، سید محسن، (1430)، مستمسک العروه الوثقی، دار إحیاء التراث العربی، بیروت.
طباطبائی مجاهد، سید محمد، (بی­تا)، المناهل، مؤسسه آل البیت(ع)، قم.
طباطبائی یزدی، سید محمد کاظم، ( 1419)، العروه الوثقی فیما تعم به البلوی ( محشی )، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
طبرسی، فضل بن حسن، (1410)، المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف، مجمع البحوث الإسلامیه، مشهد.
علامه حلی، حسن بن یوسف، (1420)، تحریر الأحکام الشرعیه علی مذهب الإمامیه، مؤسسه امام صادق(ع)، قم.
علامه حلی، حسن بن یوسف، ( 1414)، تذکره الفقهاء، مؤسسه آل البیت(ع)، قم.
علامه حلی، حسن بن یوسف، ( 1413)، قواعد الأحکام فی معرفه الحلال و الحرام، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
فیض کاشانی، محمد محسن بن مرتضی، (بی­تا)، مفاتیح الشرایع، کتابخانه مرعشی نجفی، قم.
قطّان حلّی، محمد بن شجاع، ( 1424)، معالم الدین فی فقه آل یاسین، مؤسسه امام صادق(ع)، قم.
کاشف الغطاء، حسن بن جعفر، (1422)، أنوار الفقاهه ـ­کتاب الحواله، مؤسسه کاشف الغطاء، نجف.
محقق حلی، جعفر بن حسن، ( 1408)، شرایع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، مؤسسه اسماعیلیان، قم.
محقق کرکی، علی بن حسین، ( 1414)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، مؤسسه آل البیت(ع)، قم.
مفید، محمد بن محمد، (1413)، المقنعه، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
موسوی خویی، سید ابوالقاسم، (1409)، مبانی العروه الوثقی، مدرسه دار العلم­ ­لطفی، قم.
موسوی سبزواری، سید عبد الأعلی، ( 1413)، مهذّب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام، مؤ سسه المنار، قم.
نجفی، محمد حسن، (بی­تا)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الإسلام، دار إحیاء التراث العربی، بیروت.
 
 
مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی
دوره 14، شماره 52
تابستان 1397
صفحه 111-126

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار